In het jaar 2005 ontmoette ik, in een straat van de stad waar ik destijds regelmatig kwam, een vrouw. Ze stond in de deuropening en sprak mij aan. De vrouw, laten we haar J noemen, had al een groot stuk leven achter de rug. Ze wist veel over het reilen en zeilen in haar straat: ze kende bijna alle mensen die haar deur voorbijgingen bij naam. Over veel actuele thema’s had deze vrouw een uitgesproken mening. Ze had een mening over de politiek in eigen land en in de wereld. Ze praatte over klein en groot nieuws, over goed en kwaad. Veel mensen liepen haar achteloos voorbij, zodat het soms leek alsof ze tegen zichzelf praatte. Ik bedacht dat zij op haar manier een buurtwerkster, het geweten, de spiegel van haar straat, haar wijk en verder was.
Het stemde mij mismoedig dat deze vrouw geen stem, geen forum had om van zich te laten horen. J. kreeg van mij een eigen leven als ‘Frauke Niemand’. Voor mij stond ze symbool voor de vele naamlozen in vele straten in nog meer steden.Later verandere ik Frauke Niemand in Frauke Jemand: omdat een niemand ook een iemand is.
Ook in 2024 blijft Frauke J. haar mening en mijmeringen, via brieven en met foto-ondersteuning van Herman Baert, niet onder stoelen of banken steken.
Chantal Sap
Beste Lezer,
Tussen wind en regenvlagen, tussen voorbijdrijvende donkere wolkenmassa’s, hier en daar oplichtend wit, tussen Kerst en Nieuwjaarsvieringen schrijf ik je deze brief.
Graag was ik met een luchtige, vrolijke noot begonnen; helaas kan ik aan ‘de verbazing’ en ‘de schaamte’ niet voorbij.
Het is traditie dat de kerstperiode extra aandacht aan VREDE schenkt, Kerst is naast een familiefeest immers ook een vredesfeest. Tenminste, dat heb ik altijd gedacht. Oorlogen waren er altijd, ook in een kerstperiode, al werd er dikwijls gestreefd naar een kerstbestand. Op school leerden we over het kerstbestand in WO1 en al in de 19e eeuw, in de vroege Krimoorlog en de Amerikaanse burgeroorlog, bestonden dergelijke bestanden. Vandaag zwijgen de wapens noch in Oekraïne, noch in Gaza. Integendeel.
Zelfs humanitaire pauzes – ‘bestand’ is blijkbaar al een te beladen woord - zijn niet meer aan de orde. Ik ben stomverbaasd dat zelfs dit niet haalbaar is. Ik verbaas me niet alleen, er is ook schaamte over ons: de mensheid. Vlak na de genocide in Rwanda zag ik een aangrijpende video over de wreedheid van die oorlog. Na de vreselijke beelden sprak een Rwandese man, terwijl hij je recht in de ogen keek en zei:’ Denk maar niet dat jouw volk, dat jij daar niet toe in staat bent. Ook het kwaad zit in de mens wanneer we ons moreel kompas verliezen.’
Het was een schok, ik schaamde mij toen en ik schaam mij vandaag nog dat wij mensen in staat zijn onschuldigen, kinderen, waar dan ook, te gijzelen, te vernederen, te pijnigen en te doden…
Waar is het moreel kompas gebleven?
Er bestaan humanitaire oorlogsrechtregels, ik heb ze bij het Rode Kruis gevonden.
Ik zet ze even op een rij.
‘Je mag geen geweld tegen burgers gebruiken’
‘Je moet onnodig leed voorkomen’
‘Je mag niet alle wapens gebruiken’
’Je mag krijgsgevangenen niet mishandelen’
‘Medisch personeel moet iedereen helpen’
‘Je mag hulpverleners niet hinderen of aanvallen’
‘Je moet alles doen om de regels na te leven’
In de oorlogen die dichtbij ons bezig zijn worden al deze regels met voeten getreden. Het lijkt wel of de leiders het morele kompas helemaal kwijt zijn en niets of niemand ontzien.
Daarom, beste lezer, wens en hoop ik dat het morele kompas in 2024 wordt teruggevonden én nageleefd, en dat dit een opstart mag zijn voor het zoeken naar oplossingen die vrede nastreven.
Foto H.Baert
Ik wens jou, lezer, dat je met mij blijft nadenken over het duistere in de wereld en in de mens en dat, ondanks alles, het goede en het schone de bovenhand haalt.
Liefdevolle groeten,
Frauke J.